Jak podłączać wentylatory?

[grzesio]

Więc każdy (no, prawie każdy) wentylator może pracować z różnymi napięciami a co za tym idzie z różną prędkością i wydzielanym hałasem.

Standardowo wentylator pracuje na :

12 V - w tym celu należy podłączyć go pod kabelki : żółty i sąsiadujący z nim czarny.

ale może również pracować na:

7V - podłączamy pod żółty i czerwony

5V - pod czerwony i sąsiadujący z nim czarny.

Oczywiście wszędzie jest mowa o kabelkach do których podłączamy np twardziela

[berkut]

Dodam ze mozna je takze puscic na niestandartowych napieciach: min. 17 i 24V

We wtyczce ATX sa 3 dodatkowe kable: -3.3V, -5V i -12V- jezeli potraktowac je jako mase to mozemy uzyskac np. takie napiecia -12V jako masa i +12V jako plus i mamy 24V

-5V jako masa i 12V jako plus- mamy 17 - mam nadzieje ze zrozumieliscie oco chodzi (ps, -12V to z regoly niebieski kabel, -3.3V to bialy a -5 roznie)

[Gość]

można jeszcze tak: 3.3v jako masa i 12v jako sygnał i mamy 8,7v. jak ktoś chce tylko nieznacznie zmiejszyć jego prędkość.

 

Co do puszczania wentylatorów na 24v, niewiele wentylatorów 12v wytrzyma takie napięcie. Maxymalna tolernacja napiecia to o ile dobrze pamietam 50% co dla 12v daje 18v. Sam puszczałem 12v na 24v i bardzo grzeją sie zwojnice w środku, co może spodować stopienie plastików, itp. Prościej mówiąc wentyl może sie zepsuć.

[grzesio]

12V - 3.3V = 8.7V (red-yellow, black-orange)

12V - 5V = 7V (red-yellow, black-red)

12V - 0V = 12V (red-yellow, black-black)

12V - (-5V) = 17V (red-yellow, black-white)

12V - (-12V) = 24V (red-yellow, black-blue)

5V - 12V = -7V (red-red, black-yellow)

5V - 3.3V = 1.7V (red-red, black-orange)

5V - 0V = 5V (red-red, black-black)

5V - (-5V) = 10V (red-red, black-white)

5V - (-12V) = 17V (red-red, black-blue)

3.3V - 12V = -8.7V (red-orange, black-yellow)

3.3V - 5V = -1.7V (red-orange, black-red)

3.3V - 0V = 3.3V (red-orange, black-black)

3.3V - (-5V) = 8.3V (red-orange, black-white)

3.3V - (-12V) = 15.3V (red-orange, black-blue)

0V - 12V = -12V (red-black, black-yellow)

0V - 5V = -5V (red-black, black-red)

0V - 3.3V = -3.3V (red-black, black-orange)

0V - (-5V) = 5V (red-black, black-white)

0V - (-12V) = 12V (red-black, black-blue)

-5V - 12V = -17V (red-white, black-yellow)

-5V - 5V = -10V (red-white, black-red)

-5V - 3.3V = -8.3V (red-white, black-orange)

-5V - 0V = -5V (red-white, black-black)

-5V - (-12V) = 7V (red-white, black-blue)

-12V - 12V = -24V (red-blue, black-yellow)

-12V - 5V = -17V (red-blue, black-red)

-12V - 3.3V = -15.3V (red-blue, black-orange)

-12V - 0V = -12V (red-blue, black-black)

-12V - (-5V) = -7V (red-blue, black-white)

 

 

Wybaczcie lenistwo - nie chciało mi się tłumaczyć.

Wszystkie oznaczenia dotyczą kabelków we wtyczce ATX

[RaF]

to moze jaszcze jakis link do ukladu ktory sam bedzie zmienial napiecie (natzenie) na wentylatorach w zaleznosci od temp na czujniku

[grzesio]

Tu masz po angielsku:

http://www.virtual-hideout.net/guides/temp...fan/index.shtml

A tu przetłumaczone na nasz ojczysty język:

http://bsd.ae.wroc.pl/moded/html/porada15.htm

[benek]

==== oporniki (rezystory) ====

 

Najpopularniejszą metodą zmniejszenia obrotów wentylatora jest zastosowanie rezystora (opornika) wpiętego szeregowo z wentylatorem - inaczej: wlutowanie tego rezystora w kabelek zasilający (czerwony)

1. liczymy opór wewnętrzny wentylatora:

Rw = U/In

gdzie:

- Rw - [opór wentylatora],

- U - [napięcie nominalne (12V)],

- In - [natężenie prądu, jaki zasila wentylatorek]

np. dla Sunona KDE 1208PTS1 (12V, 0.2A, 2.4W) opór wewnętrzny wynosi Rw = 12/0.2 = 60 Ohm

2. teraz zastanawiamy się, jakie napięcie będzie dla nas korzystne

przykładowo chcemy żeby na wentylatorku było 7V wiec liczymy, jakie ma być natężenie prądu docierającego do wentylatorka - I = U/Rw czyli I=7V/60 Ohm = 116mA

3. teraz obliczamy opór rezystora R = Ur/I (Ur to napięcie, jakie ma na sobie odłożyć rezystor/opornik, czyli tu 12V - 7V = 5V), czyli R=5V/116mA = 43 Ohm i tyle powinien mieć opornik w tym hipotetycznym przykładzie 43 Ohm

4. dla bezpieczeństwa obliczymy jeszcze, jakiej mocy ma być ten opornik

P = Ur*I = 5V * 0.116A = 0.56W - idealnie jest kupić rezystor 2x większej mocy niż nam wyszła, czyli tu 1W lub mocniejszy.

 

A teraz ktoś zapyta - a co jak już mam jakiś rezystor, jak sprawdzić czy on się nadaje - to tez da się policzyć :)

1. liczymy opór wentylatorka analogicznie jak w pkt.1 wyżej - w tym przykładzie 60 Ohm

2. sprawdzamy, jaka wartość ma rezystor/opornik - weźmy np. Rr=100 Ohm (takie rezystory daje pewien "magik" od chłodzenia wodnego do wyciszania zasilacza)

3. wartości podstawiamy do wzoru Un x Rw/(Rw+Rr) = U

gdzie:

- Un - [napięcie nominalne]

- Rw - [opór wentylatora]

- Rr - [opór rezystora]

- U - [napięcie, jakie dotrze do wentylatora]

Co nam wychodzi w naszym przykładzie:

12V * 60 Ohm/(60 Ohm + 100 Ohm) = 12 x 60/160 = 4.5V

(czyli stosując rozwianie tego "magika" przy złym zbiegu okoliczności możemy wyciszyć zasilacz... na amen) :(

 

A co jak już kupiliśmy kilka oporników 100 Ohm, (bo posłuchaliśmy "dobrych" rad) a z obliczeń wychodzi ze po ich zastosowaniu napięcie docierające do wentylatora wyniesie np. 3.5V, nie ma sprawy nie musimy wyrzucać tych oporników, (choć są tanie to szkoda marnować pieniążki), połączymy 2 oporniki równolegle i skorzystamy z następującego wzoru:

1/R = 1/Rx + 1/Ry

gdzie:

- R - [opór zastępczy układu]

- Rx - [opór 1 rezystora]

- Ry - [opór 2 rezystora]

Czyli stosując 2 oporniki 100 Ohm połączone równolegle otrzymamy układ o oporze zastępczym 50 Ohm. Ale kto powiedział, ze te rezystory musza mięć taka samą wartość, albo ze mogą być tylko 2 - jak widać mamy duże pole do popisu :)

 

A co w przypadku, gdy mamy kilka oporników, ale o zbyt małym oporze - też jest wyjście, połączymy oporniki szeregowo - będziemy korzystać z następującego wzoru:

R = Rx + Ry

gdzie:

- R - [opór zastępczy układu]

- Rx - [opór 1 rezystora]

- Ry - [opór 2 rezystora]

Przykładowo potrzebujemy rezystora 56 Ohm - a mamy przypadkiem pod ręka 2 rezystory 22 Ohm i 33 Ohm - opór układu z połączonych rezystorów wyniesie 55 Ohm - jak przy łączeniu równoległym taki tu możemy łączyć rezystory o różnym oporze (rezystancji) i nie muszą być tylko 2 ...

 

==== inne sposoby ====

w mniejszy sposób zależne od parametrów prądowych wentylatora:

 

Stabilizatory napięcia dodatniego z serii LM78xx (w obudowie TO220) - patrząc od strony napisów (nóżki do dołu) mamy licząc od lewej 1.wejscie, 2. bazę i 3. wyjście.

Do wejścia podłączamy kabelek idący od źródła zasilania, do wyjścia podłączmy kabelek idący do wentylatorka, bazę podłączamy do masy - zasada działania takiego stabilizatora jest prosta - podaje on określone napięcie sprawdzane względem bazy

Przykładowo podłączając stabilizator LM7809 (+9V, o czym świadczą 2 ostatnie cyferki) do 12V i jako bazy używając bezpośrednio masy (0V) na wyjściu otrzymamy 9V

W praktyce można przy użyciu stabilizatora 9V otrzymać na wyjściu inne napięcie - a to poprzez podłączenie miedzy bazę a masę rezystora albo użycie jako bazy jakiegoś napięcia...

Ale korzystanie ze stabilizatorów ma więcej wad niż zalet:

Przecinanie 2 kabelków (+12V i masa), stosunkowo duże rozmiary stabilizatora, konieczność zastosowania radiatora (walenie musi być jakiś "kupny" ja czasem stosowałem przycięte i powyginane denka od puszek po pewnym napoju w bursztynowym kolorze) ;)

 

*(update) bardzo popularne ostatnio staly sie regulatory oparte na stabilizatorze napiecia LM317T - np ten ukladzik http://www.bit-tech.net/article/32/ (pomijajac rezystorek 180 Ohm i diode LED) wychodzi nam majprostszy uklad zbudowany wg specyfikacji producenta ukladu LM317T (stabilizator i 2 oporniki - tu 1 zastapiony potencjometrem) specyfikacje znajdziemy TU a dokladnie TU - nasz uklad jest na str.6 (po lewej) i na str.14 (na samym dole)

 

i co niby wszystko jasne poza tym ze minimalne napiecie na takim ukladzie to 1.5V a to za malo do zasilania wentylatorow, mozna sobie z tym poradzic - oto wzor na dobor opornikow (u nas opornika R1 i potencjometru R2 - skoro producent zaleca R1=240 Ohm to bedziemy sie jego grzecznie sluchac) :)

R2=[(Uwy/1.25V)-1]*R1

gdzie:

R1 - opor rezystorka (w naszym przypadku zgodnie z zaleceniami 240ohm)

R2 - opor potencjometru (lub rezystorka jezli chcemy miec stale napiecie)

Uwy - napiecie podawane na wentylator

* - znak mnozenia :)

 

co nam z tego wzoru wychodzi ze zwiekszajac opor potencjometru zwiekszamy rownizez napiecie wyjsciowe (odwrotnie niz gdy stosujemy sam potencjometr) czyli co mozemy zrobic - razem z potencjometrem dac w szeregu jakis oporniczek (dla ~ 4.5V najlepiej dac w szeregu z potencjometrem opornik 680 Ohm wtedy napiecienie nie spadnie ponizej 4.5V, a jak damy oporniczek 560 Ohm to najnizsze napiecie powinno byc cos w okolicy 4V)

oczywiscie chodzi o oporniczek w szeregu z potencjometrem ktory nie ma nic wspolnego z tym 240 Ohm (ktory i tak musi zostac)

 

 

Diody Zenera, ale wlutowane nie w kierunku przewodzenia, ale zaporowo (kreseczka w stronę źródła zasilania)

 

Na schemacie będzie to wyglądało tak

 

+12V o--------|<-----------XX (to jest

masa o---------------------XX wentylator)

 

przykładowo chcemy uzyskać 8V z 12V (12V - 8V = 4V)

1. kupujemy diodę 3V9 (3.9V) i wlutowujemy ją w czerwony przewód wentylatorka zaporowo i teraz do wentylatorka dociera 8.1V

2. musimy jeszcze sprawdzić, jakiej mocy ma być ta dioda - sprawdzamy natężenie prądu w wentylatorku przykładowo 0.2A i liczymy: na diodzie odkłada się prąd o napięciu 3.9V i natężeniu 0.2A -> 3.9V * 0.2A = 0.78W czyli jak kupimy diodę 1.3W to będzie OK.

Diody Zenera maja ta zaletę ze jak się spalą to zachowują się jak zwykły drucik, czyli płynie przez nie nominalny prąd u nas przy wentylatorach 12V (nie ma strachu, że wentylator np. w zasilaczu zatrzyma się)

 

*jeżeli ktoś zauważy gdzieś błędy niech da znać to poprawie - jakby, co to proszę weźcie pod uwagę ze nie mam wykształcenia elektronicznego.

 

PS wszystkie modyfikacje robicie na wlasne ryzyko - ja za spalenie sprzetu nie odpowiadam !!! :)

 

- proszę teraz kolegę o nicku Hansio lub kogoś innego żeby dorzucił kawałek o tym jak można połączyć równolegle opornik i kondensatorek - np. w celu zasilania wentylatora napięciem poniżej napięcia startowego - np. mamy wentylator, który startuje przy 6V a chcemy go zasilać napięciem 5V...

- druga prośba dotyczy stabilizatorów napięcia - a dokładnie podłączania rezystora lub potencjometru miedzy bazę a masę (lub jakieś napięcie) w celu uzyskiwania innych napiec niż to, do jakiego "został stworzony" dany stabilizator (chodzi oczywiscie o stabilizatory pradu stalego LM78xx) - chodzi o podanie wzoru lub wytłumaczenie zależności miedzy tym "dodatkiem" a wyjściowym napięciem

- to co pochyłym drukiem zostanie w odpowiednim czasie usunięte