Informacje tutaj zawarte przedstawiają doświadczenia innych użytkowników jak i swoje własne.
Informacje tutaj zawarte dotyczą ogółu kart 9800se niezależnie od producenta.
Tutaj jest wyjaśnione jak sprawy się mają w relacji modding-gwarancja:
Po pierwsze - sprawa zmiany pasty chłodzącej - to bardzo łatwo udowodnić - przy przyjmowaniu do serwisu wpisuję do rewersu odpowiednią adnotację, potem biorę kilka innych kart fabrycznie zapakowanych i sprawdzam, jakiego typu pasta została użyta i porównuje do tej z reklamowanego sprzętu.
Po drugie - pamiętajcie, że aby cokolwiek żądać na tej podstawie trzeba mieć dowód zakupu - fakturę lub paragon
Po trzecie - nie ma czegoś takiego jak "dwa lata gwarancji ustawodawczej" - coś takiego wogóle nie istnieje. Jest 24 miesiące odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność towaru z umową sprzedaży, ale to jest zupełnie co innego - masz prawo dochodzić swoich praw, jeżeli towar, który zakupiłeś nie był taki jak powinien być, ale w chwili zakupu (masz na to 24miesiące). Jeżeli ty zmieniłeś, zmodyfikowałeś ten sprzęt, to jest on niezgodny z umową sprzedaży, ale z winy nabywcy, więc nie może on z tego powodu wysuwać roszczeń.
Po czwarte - jęzeli chodzi o wszelkie udowodniania - przykład z pastą - jeżeli do 6 miesięcy od daty zakupu sprzęt się zepsuje , sprzedawca odrzucił reklamację ponieważ stwierdził, że przyczyną jest zła pasta chłodzącą, która została użyta przez użytkownika zamiast oryginalnej, to sprzedawca musi udowodnić, że awaria nastąpiła z tej przyczyny; sytuacja jest zupełnie inna po 6 miesiącach od daty zakupu, w tej sytuacji to użytkownik musi udowodnić sprzedawcy, że przyczyną awarii sprzętu jest jego wada tkwiąca w samym sprzęcie w chwili zakupu - obawiam się, że takie udowodnienie może być trudne i kosztowne, bo np. sprzedawca może zażądać opinii biegłego rzeczoznawcy.
Proponuje naprawdę wnikliwie poczytać sobie tą ustawę, pójść na szkolenie, popytać się prawników biegłych w prawie konsumenckim ; moim zdaniem nowa ustawa jest DUŻO GORSZA dla kupującego niż poprzednia.
Natomiast straszenie sprzedawcy Federacją Konsumentów daje efekt tylko wtedy, gdy sprzedawca sam nie zna dobrze prawa konsumenckiego.
To tyle jeżeli chodzi o teorię, przejdźmy do praktyki.
Wypytałem się w serwisie producenta o ich podejście do modyfikowanych kart, oto wnioski:
1. Raczej nie powinno być problemu z przyklejonymi radiatorami do pamięci - z dwoma wyjątkami - jeżeli karta zostanie wymieniona - a radiatorów nie da się zdjąć - przepadają, jeżeli radiatory zostały umocowane tak, że powodują mechaniczne uszkodzenie np. pamięci - reklamacja jest odrzucana.
2. Zmiana wentylatora na karcie - do reklamacji wymagany jest ORYGINALNY WENTYLATOR, w razie jego braku reklamacja nie zostanie uznana, na wymianę pasty przymykają oko. Jednak wszystkie tego typu reklamacje rozpatrywane są indywidualnie i może się zdarzyć, że reklamacja zostanie odrzucona
3. Przegrzanie karty spowodowane przetaktowaniem - o tym już pisałem, obawiam się, że będzie z tym duży kłopot, więc radzę uważać.
NA KONIEC ŻYCZĘ WSZYSTKIM BARKU POWODÓW DO ODWIEDZIN SERWISÓW SPRZEDAWCÓW
Jeśli nie wiesz czy twój zasilacz podoła Radkowi może to ci pomoże
Jak odróżnić Radeona 9800SE 256-bit od wersji 128-bit ?
Wystarczy spojrzeć na ułożenie pamięci: w wersji 256-bit przybierają kształt litery L, a wersji 128-bit są ułożone w linii prostej.
wersja 256-bit
wersja 128-bit
Po pierwsze:
:arrow: MODOWANIE
NIE MA reguły która określa iż karty f-my xxx modują się a karty f-my yyy nie. Nie jest to zależne od producenta ale od danego, konkretnego modelu.
Najprostszym sposobem na odblokowanie dodatkowych potoków jest instalacja specjalnie spreparowanych sterowników, które można pobrać z omegadrivers lub ocfag.
Podczas instalacji należy zaznaczyć "Soft-Mod 9800SE", jeśli po instalacji chcesz się upewnić czy aby jest wszystko ok użyj np. RivaTuner, w zakładce main powinno być coś w stylu 256-bit R350(R360 :twisted: ) (8x1)... Istnieją inne metody odblokowywania ale ta jest najprostsza więc nie ma sensu dalej komplikować.
Wszystkie karty mają możliwość odblokwania dodatkowych potoków ale nie wszystkie po tej operacji działają poprawnie.
Aby to sprawdzić będzie potrzeba troche softu, minimum to 3dmark 2001 i 2003 jednakże wskazane jest przeprowadzić test na jakichś grach opartych na directx 9.0 typu Farcry, Thief 3, Colin 4, Painkiller, Hitman, Prince of Persia etc. Podczas testów należy zwracać uwagę na różne anomalie w obrazie (jednym słowem trzeba się glebić w monitor jak wół w malowane wrota).
Przedstawie tutaj procedurę zapożyczoną od panów z pcserwis która umożliwi w dużej mierze ujawnić wszelkie przekłamania:
Standartowe ustawienia bez ustawiania antyaliasingu i filtrowania anizotropowego.
1. Ati Tool - Artefact tester - 3 minuty -wystarczy, bo jeśli coś jest nie tak to od razu widać,
2. 3D Mark 2001 zapętlony na ok. pół godziny w celu rozgrzania karty.
3. jeszcze raz Artefact Tester - 3 minuty.
4. 3D Mark 2003 - tu szczególną uwagę należy zwrócić na testy Battle of Proxycon , czasem występują kratki na piersiach żołnierzy,
Mother Nature - przekłamania na wodzie, Pixel Shader 2.0 - migające białe kropeczki na krawędziach słonia - to nie są artefakty,
a raczej błędy w sterownikach, to samo dzieje się na 4 potokowym Radeonie SE, Radeonie PRO i GeForce 5900XT.
5. Demo gry Far Cry - szachownice , czasami latające słabo widoczne kropeczki, czasami błędy w wyświetlaniu grafiki; czarne tekstury na skałach oraz białe kropeczki na broni to sprawa j.w
6. Aquamark 3.0 - Special Features - test Aquamark3 SVIST - pokazuje w jaki sposób działają Pixel Shadery, wyświetlając kolorowe trójkącicki , bez żadnych tekstur, trochę dziwny wygląd, ale czasem pojawiają się szachownice; Select Measurement - dowolny test, warto zwrócić uwagę na wybuchy, inne elemnty są niestety zbyt ciemne i ścieniowane, tak więc nawet nie widać ewentualnych błędów w grafice.
7. Real Time High Dynamic Range Image Based Lighting Test (rthdribl_1_2) - przez niektórych wychwalany jako idealny test, moich
skromnym zdaniem tylko jako uzupełnienie - włącz możliwie najlepsze parametry, antyaliasing na 6x i rozdzielczość na 1024x768 i obserwuj kulki, czy nie ma nich jakiś przekłamań, niestety ten test działał bez zarzutu na wielu kartach, które w innych testach
generowały błędy, dlatego taka opinia o nim.
8. Shadermark V.20 - najlepiej włączyć benchmark klawiszem P i obserwować efekty.
9. Demo gry Need for Speed Underground trzeba włączyć możliwie najlepsze detale i przejechać się jedną rundkę.
10. Unreal Tournament 2004 demo - j.w
test created by pcserwis
Dobra, teraz lista objawów która kwalifikuje karte jako niemodowalną:
-szachownica: widoczna na cieniach, czasem na całych teksturach w skrajnych przypadkach totalnie rozwala obraz
-artefakty: pojawiające się w jednym lub dowolnym miejscu czasami tworzące "nieaktywne obszary" np. 2x2 pixele
-kreski, linie: pojawiają się gdzie im się żywnie podoba
-totalna sieczka
Jeszcze jedno, niektóre objawy są spowodowane przez niedoskonałość samego sterownika a nie przez uszkodzone potoki! np. migające
białe kropki na figurce słonia w 3dm03. Pomaga zainstalowanie innych przeważnie najnowższych sterów lub odinstalowanie omeg,
zainstalowanie zwykłych sterów i ponownie omeg.
Następna sprawa:
:arrow: OVERCLOCKING
Na sam początek dwie święte zasady:
:!: Nie podkręcaj karty na fabrycznym chłodzeniu! :!:
Wystarcza do schłodzenia rdzenia na defaultowych taktowniach ale nie nadaje się do oc (nie wspominając o pamięciach które i tak parzą)
:!: Jakakolwiek fizyczna ingerencja w karte pociąga za sobą utrate gwarancji :!:
Czyli jednym słowem w przypadku padnięcia karty (nie życzę nikomu) która nosi ślady majstrowania lub choćby nawet uszkodzenia oryginalnego coolera traci gwarancję.
Teraz do rzeczy:
Najlepszym programem do podkręcania jest atitool, właściwie robi to sam. Wystarczy kliknąć na 'Find Max Core' i 'Find Max Mem'
i zostawić go na minumum 0,5h, dobrze jest mu dać 1h czasu. Mała uwaga: po znalezieniu max. wartości dla rdzenia
należy ustawić defaultowe taktowania i wtedy szukać max wart. dla pamięci (i odwrotnie).
Jest jeszcze tradycyjna metoda przez niektórych uważana za lepszą. Czyli podciągnie wart np.o 5mhz, uruchomienie ArtifactTestera
(w atitool zakładka 'Scan for Artifacts') lub jakiejś gierki i zwracanie uwagi na kolorowe kropki wyskujące w dowolnym miejscu,
pasy, linie, w przypadku totalnej kaszany wart. max. została dość dużo przekroczona.
Najbardziej optymalnymi ustawieniami nie skracającymi zbytnio żywotności karty jest taktownie takie jak ma XT czyli 412/730.
Jeśli ktoś wyciska 3dmarki to ustawienie wyższych jak najbardziej odbija się na wyniku, ale pozostawienie bardzo wyżyłowanych
(zwłaszcza przy słabym chłodzeniu) na dłuższy okres taktowań skutecznie skraca okres egzystencji karty.
Pare słów o chłodzeniu.
Rdzeń:
Wielu użytkowników forum zachwala Silencera, jest to rzeczywiście najlepszy wyrób biorąc pod uwagę wdajność, cenę i ciszę. Nie
będę się o nim rozpisywał a zainteresownych odsyłam tutaj. Istnieją również produkty konkrencji lecz są dużo droższe a efekt
porównywalny (np. Zalman ZM-80D HC lub giant 3. Jeśli ktoś lubi finezyjne chłodzenie, czuje sympatię do danej firmy etc.
nic nie stoi na przeszkodzie, twoja kasa, twój wybór.
Pamięci:
Niemalże wszystkie produkowane radiatory nadają się do schłodzenia pamięci a więc jakiegoś większego problemu z tym nie powinno
być. Radiatory można zrobić samemu np. tnąc stary slotowy radiator na części. Do przytwierdzenia posłuży taśma termoprzewodząca
lub smarując pastą podstawę przytwierdzić za pomocą kropelki daną na rogach.
Ostatnia sprawa:
:arrow: BIOS
Zmiana przynosi w dużym przybliżeniu 200 3dmarków(03), dla jednych dużo dla innych mało. Więc zmiana timingów biosu jest sprawą
indywidualną.
Do modyfikacji posłuży atitray i rabit.
Sugeruję używać tego pierwszego gdyż jest najbardziej bezpieczny, w razie większych problemów twardy reset i po sprawie.
W zakładce 'Timings 1' nie radzę niczego ruszać (każda zmiana = krzaki), w zakładce 'Timings 2'ustawiamy nast. wartości:
tRcdRD = 5
tRcdWR = 3
tRP = 5
tRAS = 10
tRRD = 4
tR2W = CL + 3
tWR = 3
tW2R = 2
tR2R = 3
tRFC = 22
tRBS = CL + 2.5
A tutaj dla Rabita 1.3
tWL = 1.0
tCL = 4
tCMD = 0 clock
tSTB = equals tWrL + 1/2 clocks
tRcdRD = 5
tRcdWR = 3
tRP = 5
tRAS = 10
tRRD = 4
tR2W = CL + 3
tWR = 3
tW2R = 2
tR2R = 2
MemRR = 29
tRFC = 17
tRBS = CL + 3
tERST = CL - 1
tQSREQ = CL - 0.5
tDQM = WL - 1
tDQS = WL - 1
Podał i sprawdził Pinki a więc nie powinno być problemów.
Zapodał również link do własnoręcznie zmodyfikowanego biosu oraz dyskietki awaryjnej
przywracającej oryginalny bios. Bios i timingi poprawnie działające na karcie PowerColor!
A to są oznaczenia identyfikujące karte (ID karty). Poprzez zmianę tego parametru karta będzie widziana jako se, pro lub xt, ale TYLKO tyle
(zmianie nie ulegnie wydajność etc.)
SE: 4148
PRO: 4E48
XT: 4E4A
Wpisujemy w okienku 'Device ID:' (Rabit)
Rabit działa na troche innej zasadzie, można zmieniać timingi ale ich działania nie można sprawdzić "w locie". Za to efekt można
zapisać w pliku (jako bios) który później można wgrać. Odradzam flashowania biosu karty a zwłaszcza z modyfikowanymi taktowaniami gdyż w
skrajnych okolicznościach może się to zakończyć nieciekawie. Ale jeśli posiada się karte pci i sprawdzony bios droga otwarta.
Biosy można pobrać stąd
:arrow: MODOWANE BIOSY
Od dłuższego czasu dostawałem prośby o zmodyfikowane biosy, dlatego też postanowiłem wziąźć sprawe w swoje ręce :D
Na razie są 2 biosy do kart XpertVision na kościach Hynix 2.8ns, oba mają niezmienione taktowania.
XV_Hynix_2.8_Normal,
Bios ten jest dla ludzi którzy chcą nieco zwiększyć wydajność swojej karty, ale nie tracąc przy tym na podkręcalności.
XV_Hynix_2.8_Hardcore,
Natomiast ten przeznaczony jest dla tych, którzy nie mogą lub nie chcą sobie pozwolić na overclocking i pracują na domyślnych taktowaniach. (bios zmniejsza max oc)
Progs do flashowania:
Flashrom
Po samej zmianie biosu nie należy sie spodziewać niewiadomo czego, w moim przypadku wydajność podskoczyła o ~~150 3dm03 przy najostrzejszym biosie.
Oba są sprawdzone i nie było żadnych problemów, jednakże każda karta jest inna dlatego też nie biorę odpowiedzialnośći za ich użytkowanie.
Podaje po krótce jak wgrywać (przykład):
1. uruchomić komputer w trybie dos (cdr/dyskietka) na nośnik należy wgrać flashrom i bios
2. A:flashrom /? (informacje o opcjach flashera)
3. A:flashrom -s 0 backup.bin (jeśli już masz albo nie chcesz zapiswać biosu z karty pomijasz)
4. A:flashrom -f -p 0 xxx.bin (gdzie xxx nazwa nowego biosu)
5. restart
W razie dalszych wątpliwości zerknij tutaj
Na koniec :wink: jeszcze dwie perełki:
:arrow: HARDMOD
Jest to modyfikacja sprzętowa, czyli po jej wykonaniu nie będzie już potrzeba instalować żadnych,
specjalnie spreparowanych sterowników w celu odblokowania 4 dodatkowych potoków (czyli tzw. softmod)
:!: Wykonanie tego moda, pociąga za sobą utratę gwarancji! :!:
Instrukcja ta, jak i dotycząca Vmoda została stworzona przez pichu
Ten temat poświęcam modyfikacji radka Xpert Vision 9800se w pełne 9800pro, modyfikacji całkiem sprzętowej (nie trzeba już później używać sterowników z softmodem).
A więc... Wczoraj przejrzałem kilka stron w necie i pomyślałem, że zrobię tego hardmoda (już od początku jak mam tę kartę o tym myślałem - wczoraj się zdecydowałem). Opis będzie na podstawie mojego radeona 9800se Xpert Vision. Więc zaczynamy. Na początek co do zdejmowania radiatora z XV9800se. To dosyć ryzykowne ponieważ radiator nie trzyma się tylko na kołeczkach. Jest również przymocowany na klej termoprzewodzący!!! Aby go zdjąć potrzeba dwóch rzeczy - karta telefoniczna lub kredytowa oraz płaski śrubokręt. Na początek wkładamy karte (najlepiej od strony złącza AGP) pomiędzy radiator a płytkę drukowaną (to dla zapewnienia bezpieczeństwa - nie pojedziemy śrubokrętem po ścieżkach na karcie) i delikatnie podważamy do momentu aż odskoczy. Klej trzyma dosyć mocno więc należy włożyć w to trochę siły (ale bez przesady). Drugi etap - czyszczenie rdzenia. Kleju nie da się usunąć w żaden sposób po za jednym. Potrzebne będą dwie rzeczy. Suszarka do włosów (można pożyczyć od mamusi albo siostry :D ) oraz zapałki. Metoda jest prosta - pół minuty grzania na pełnej mocy - 10sekund skrobania (używamy zapałki ponieważ nie ma ryzyka uszkodzenia rdzenia). Drapiemy do momentu aż nie zostanie ślad po kleju. Klej nie rozpływa się po podgrzaniu tylko kruszy. Jeżeli chcecie zostać jakiś czas na zwykłym radiatorze (tak jak ja muszę - na razie brak kaski :( ) to wypadało by go wyszlifować bardzo drobnym papierem ponieważ jego gładkość pozostawia dużo do życzenia. Szlifujemy papierem - 1000 później 2000. Jeżeli ktoś chce może jeszcze po tym użyć pasty polerskiej. Tyle na temat przygotowań.
Czas na samą przeróbkę. Jest ona bardzo prosta. Wbrew opini większości, że trzeba przelutowywać opornik (wielkości większego ziarenka piasku) nie trzeba tego robić. Wystarczy stworzyć połączenie pomiędzy 2 i 3 (zdjęcie). Potrzebne rzeczy: Lutownica grzałkowa - w moim przypadku 40W oraz cienka cyna z kalafonią (w żadnym wypadku nie używajcie lutownicy transformatorowej). Przykładamy cynę między oporniczek a punkt lutowniczy i łączymy - wystarczy mała kropelka cyny. Tyle na temat samej przeróbki.
Poniżej zdjęcie jak i w jakim miejscu wykonać połączenie
Po wykonaniu operacji lutowanie smarujemy wyczyszczony rdzeń świeżutką pastą termoprzewodzącą (np arctic silver 5 lub ceramique) i zakładamy radiator.
Na koniec kilka rzeczy odnośnie zmiany biosu (która notabene wcale nie jest wymagana). W przypadku XV9800se na pamięciach 2.5ns (czyli takim jak mój) każda próba wgrania biosu od innego 9800pro (na takich samych pamięciach - zmodyfikowanym dla 128MB) kończyła się black screenem po poście. Cisza głusza. Pozostaje wtedy tylko metoda z kartą pci. Ja obeszłem to w inny sposób. Zmodyfikowałem Rabitem oryginalny bios zgrany z mojego radzia. Zmieniłem Device id na 4E48 (Radeon 9800Pro) oraz ustawiłem zegary dla pro - 380@680 (w 9800se 380@600 więc trzeba sprawdzić czy pójdzie na pamięciach do 680 ale według mnie każdy 9800se da sie przetaktować na pamięciach o 80MHz) i to tyle. Zapomniałem dodać - po wykonaniu połączenia opisanego powyżej po restarcie komputera automatycznie zmieniło się ASIC id na 4E48 (wcześniej bodajże 4148) i system wykrył Radeona 9800pro więc raczej nie jest konieczne flashowanie biosu. Wystarczy samo połączenie. I mamy pełne 9800PRO :D
:arrow: VMOD
:!: Wykonanie tego moda, pociąga za sobą utratę gwarancji! :!:
:!: Błąd wykonania, jak i "eksploatacji" moda grozi utratą KARTY! :!:
:arrow: Vmod GPU - metoda rezystorowa
Witam!!! Zważając na to iż niewiele jest artykułów na ten temat w naszym ojczystym języku postanowiłem sam napisać przewodnik jak zrobić v-mody na radku 9800PRO oraz 9800SE (bo to to samo) - (źródło http://www.rojakpot.com) - . Niniejsze porady są wyłącznie dla Radka 9800PRO oraz 9800SE na PCB od PRO i rdzeniu R350. Proszę nie stosować tych wskazówek dla Radeonów na PCB XT i z rdzeniem R360 ponieważ grozi to trwałym uszkodzeniem karty. Przewodnik dla R360 i PCB XT napiszę oddzielnie.
A więc zaczynamy: Jest kilka rodzajów v-modów ale zajmiemy się najważniejszym: V-GPU. Można je wykonać na dwa sposoby: prostszy nie inwazyjny aczkolwiek mniej pewny oraz trudniejszy wymagający lutowania. W niniejszym poradniku zajmę się tylko tym drugim ponieważ daje pewniejsze rezultaty.
V-GPU Mod
Co potrzeba??
Rezystor nastawny 10k (10000 omów)
Trochę kabli
Miernik elektroniczny - Do sprawdzania napięcia
Lutownica grzałkowa
Cyna
Jako takie umiejętności posługiwania się lutownicą
Super chłodzenie!!!
Zaczynamy!!!
Zanim zaczniemy cokolwiek robić należy zmierzyć domyślne napięcie na rdzeniu. W tym celu należy odszukać na karcie zaznaczony na zdjęciu fragment
Przyjżyjmy się bliżej
Widzicie dwa zaznaczone punkty?? Aby zmierzyć napięcie na GPU należy przyłożyć końcówkę + (plus) miernika do punktu A lub B a końcówkę - (minus) miernika do masy (np. śledź karty albo obudowa lub wetknąć w czarną końcówkę w molexie: zalecane) oczywiście wszystko przy włączonym komputerze.
Domyślne napięcie GPU to z reguły 1.6 lub 1.7V ale tak czy innaczej musisz wiedzieć jakie jest napięcie zanim zaczniesz modować.
Gdy już ustalimy napięcie naszego GPU możemy przystąpić do właściwej pracy. Szukamy na karcie fragmentu zaznaczonego na zdjęciu poniżej.
Mod możemy wykonać w 2 punktach: A lub B. Dla początkujących moderów zalecany jest mod w punkcie B ponieważ aby wykonać mod w punkcie A trzeba mieć bardzo precyzyjną rękę :D . Poniżej zdjęcie.
Zanim cokolwiek zaczniemy robić należy ustawić rezystor na największą oporność (jeżeli tego nie zrobimy możemy spalić kartę).
Mod zrobimy na przykładzie trudniejszym - A. Na zdjęciu poniżej widać, że należy połączyć lewą nóżkę rezystora z 18 nóżką kontrolera napięć dla GPU (A).
Następnie połączyć nóżkę masy rezystora (środkowa) z 20 nóżką kontrolera napięć (masa) (na zdjęciu nie zaznaczona ale to ta ostatnia z lewej strony u góry - dwie dalej niż A . W przypadku modowania w punkcie B nalezy lewą nóżkę rezystora połączyć z punktem B a nóżkę rezystora środkową (masę) należy połączyć za pomocą przewodu z masą na karcie (najlepiej przylutować w miejscu gdzie przykręcany jest śledź karty).
Teraz sprawdzamy w razie czego czy mamy ustawiony rezystor na największy opór i jeżeli tak jest odpalamy kompa i mierzymy napięcie - powinno być wyższe niż wcześniej nawet mimo ustawionego maxymalnego oporu na rezystorze. Teraz wyłączamy kompa i delikatnie zmniejszamy opór. Następnie znów włączamy i sprawdzamy jakie jest napięcie. Robimy to tak długo aż uzyskamy żądane napięcie. Bezpieczna granica przy dobrym chłodzeniu powietrznym to 1.9V wszystko powyżej to zadanie dla chłodzenia wodnego i extreme cooling (typu FC). Jeżeli chodzi o zwiększanie napięcia w czasie pracy systemu jest to możliwe ale niebezpieczne. Zalecane - przy wyłączonym. Oczywiście bez porządnego chłodzenia nie ma się w ogóle po co zabierać za moda ponieważ możemy tylko spalić kartę.
To wszystko. Wkrótce napiszę również jak zrobić V-MEM moda.
No to chyba tyle, mam nadzieje że komuś ten FAQ się przyda...
ver. 1.4
