Poradnik – podkręcanie procesorów
Wszelkie sugestie piszcie w temacie: Poradnik – Podkręcanie Procesorów - PurePC.pl - Forum Dyskusyjne Aktualna i bardziej rozbudowana wersja poradnika istnieje jako artykuł na portalu PurePC - dostępna pod TYM adresem. 1. Część ogólna.
Jak wszyscy wiemy procesor to istotny element komputera, także takiego do grania. Część gier obciąża procesor na tyle mocno, że komfort gry zależy od jego mocy obliczeniowej. Przy niedostatecznie szybkim CPU podczas dynamicznej akcji (z wybuchami) z wieloma postaciami gra może się zacinać, gdyż procesor nie będzie nadążał z dostarczaniem danych. Ogólnie panuje zasada – im szybszy procesor, tym większy komfort gry.
Spójrzmy na testy mojego autorstwa, porównujące standardowo taktowanego Core i5 750 z podkręconym i5 750. Procesor już standardowo ustawiony jest jednym z mocniejszych procesorów dostępnych na rynku.
Mała uwaga - HD4870 1GB w tym teście to HD4870X2 2GB z wyłączonym jednym rdzeniem (Catalyst A.I. - OFF). GTA IV
W dzień jedynie szybki przejazd samochodem przez zatłoczone miasto może przyprawić niepodkręconego Core i5 750 o małą czkawkę. Natomiast wieczorem/nocą, a także w deszczową pogodę FPS spada dość znacznie, przekraczając często granicę płynności. W takim przypadku zauważalnie lepiej gra się na podkręconym Core i5 750. Gra dość intensywnie wykorzystuje 4-rdzeniowe procesory. Crysis
Atak obcych i ratowanie samolotu - dużo wybuchów sprawia, że gra jest mało płynna. Podkręcony Core i5 750 czyni grę trochę bardziej przyjemną, choć również zdarzają się wycieczki poza granicę płynności. Gra raczej preferuje mocne 2 rdzenie, z pozostałych korzysta w ograniczonym zakresie. Fallout 3
Bitwa z idącym przez zrujnowane miasto olbrzymim robotem. Duża ilość wybuchów sprawia, że gra czasem chrupie. Na obu procesorach ten etap nie jest w 100% płynny. Ciekawym jest fakt, że średni i maksymalny FPS wskazują praktycznie na remis, a jednak przypatrując się drugiemu wykresowi można stwierdzić, że płynniej było na podkręconym Core i5 - spadki FPS były o wiele mniej bolesne. W rzeczywistości jednak gra nie jest zbytnio wymagająca dla procesora i praktycznie cała gra, z wyjątkiem pojedynczych momentów, jest w pełni płynna także na słabszych procesorach (np. Q9400). Fallout 3 korzysta głównie z 2 rdzeni, z pozostałych korzysta w ograniczonym zakresie. Prototype
Początek gry, trening w Nowym Jorku, opanowanym przez zombie. Gra jest niemal zupełnie płynna - jedynie duże wybuchy połączone z dymem sprawiają, że niepodkręcony Core i5 750 w paru momentach wyraźnie przekracza granicę płynności. Gra na Core i5 750@3.8GHz jest w takich chwilach zauważalnie przyjemniejsza. Prototype korzysta z 4 rdzeni.
Istnieją dwa fakty, o których warto pamiętać: 1. Sterowniki kart ATi odrobinę mocniej niż sterowniki kart nVidii obciążają procesor. 2. Wszelkie rozwiązania Multi-GPU (CrossFireX i SLI), czyli także karty dwuprocesorowe typu HD5970/GTX295/HD4870X2, wymagają bardzo mocnego procesora, który jest mocno obciążony, gdyż musi zajmować się rozdzielaniem obrazu pomiędzy dwa procesory graficzne.
Warto zauważyć, że tego problemu nie rozwiąże kupno szybszego procesora – lepiej po prostu kupić tańszą wersję i podkręcić.
Oczywiście trzeba dysponować odpowiednio dobrą płytą i markowym zasilaczem, żeby móc rozpocząć zabawę w OC. Lepsze chłodzenie niż boxowe (dostarczane z procesorem) nie jest bezwzględnie konieczne, choć oczywiście zostając przy standardowym chłodzeniu zmniejszamy szanse na osiągnięcie wysokiego taktowania. Dodatkowo chłodzenia boxowe słyną z głośnej pracy, a OC dodatkowo zwiększa hałas, jako że procesor po tym zabiegu wydziela więcej ciepła.
Mając komputer z supermarketu/lokalnego sklepu możemy zapomnieć o podkręcaniu – budżetowe płyty i niemarkowe zasilacze, w jakie są wyposażane takie komputery, są tego powodem. Marki zasilaczy, które są do wymiany, gdyż grożą spaleniem komputera:
Akyga, Altis, Aspire, Aton, Codegen, ColorSit, COMPAQ, Computer, Deer, Eurocase, Everpower, Fever, Four Star, Gembird, Gigabajt, Hec, Impet, i-box, Linkword, L&C, Logic, LOGISYS, Megabajt, Mercury, Metropilis, Modecom Feel I, II, III/Premium, Mustang, Newton Power, Platin Power, Power Color, Powercomp, Power Man, Procomp, Qoltec, QTECHNOLOGY, Q-tec, RAIDMAX, Rubikon, Ropla, SilenX, Sun Pro, Suntek, Take Me, Task, Tracer, Tronje, Ultra Media, V Power, Xilence, XION, 2N. Marki zasilaczy, które są bezpieczne i do użytkowania, i do OC:
Amacrox, Antec, be quiet, Chieftec, Corsair, Enermax, Fortron (nowy, nieużywany), Modecom MC, OCZ, PCPower&Cooling, Pentagram, Seasonic, Silver Power, Tacens, Tagan, Topower, Yesico, CoolerMaster, Enlight, Delta, Astec.
Biorąc się za podkręcanie pamiętajmy o ważnej zasadzie: Nie podkręcamy procesora na napięciach ustawionych na AUTO!
Nieruszanie napięć i zostawianie ich na AUTO nie oznacza, że napięcia są ustawione na sztywno - po prostu regulację napięć zostawiamy płycie, która w przy mocnym OC może ustawić je zbyt wysoko, co grozi konsekwencjami w postaci spalonego procesora... Staramy się ustawić ręcznie jak najwięcej opcji dotyczących napięć, co najmniej te, o których mowa w dalszej części poradnika.
Skoro jesteśmy przy zasadach... to pamiętajmy o innej: Napięcia mierzymy MIERNIKIEM!
Odczyty z BIOSu czy programów są często niezgodne z rzeczywistością. Napięcia zasilacza mierzymy z molexa (jak dokładnie - Google prawdę Ci powie). Natomiast do zmierzenia napięcia procesora potrzebujemy wiedzy na temat umiejscowienia punktów pomiarowych na płycie głównej - również Google jest potrzebne w tym przypadku.
I ostatnia zasada, bardzo ważna: Komputer REGULARNIE czyścimy!
Wszelkie wentylatory w komputerze działają jak odkurzacz - gromadzą cały kurz obecny w pomieszczeniu, w którym się znajdują. A kurz jest wrogiem sprzętu elektronicznego - działa jak izolator, powodując wzrost temperatur podzespołów. Zatem warto pamiętać, by regularnie kontrolować stan higieny naszego komputera. Ogólnie im czystsze pomieszczenie, tym rzadziej trzeba go czyścić. Taktowanie procesora.
Żeby zrozumieć OC, trzeba wiedzieć, jak się oblicza taktowanie procesora. Jest coś takiego jak szyna – w przypadku S775 jest to FSB, w przypadku S754/939/AM2/AM2+/AM3 jest to HTT, a w przypadku S1366/S1156 – BCLK.
Taktowanie procesora = mnożnik*szyna. Przykład 1: w Core i5 750 standardowo jest 133*20=2660, czyli np. żeby osiągnąć 4GHz - 200x20=4000. Przykład 2: Athlon X2 5600+ standardowo jest ustawiony na 200*13=2600. Żeby podkręcić procesor trzeba zwiększyć taktowanie szyny.
Warto wspomnieć o procesorach, które posiadają odblokowany mnożnik (Black Edition w przypadku AMD i wersje Extreme Intela). Takie CPU łatwo się kręci – wystarczy podnosić mnożnik procesora i ewentualnie jego napięcie, by osiągnąć wyższe taktowanie procesora.
Kolejnym faktem jest skalowalność napięcia wraz ze wzrostem taktowania.
Przykład: posiadamy E2140, którego powoli podkręcamy. Osiągamy 2.8GHz na napięciu 1.325V. Taktowanie 3GHz - na 1.35V, 3.1GHz - na 1.375, a 3.2GHz - już na 1.45V. Jak widać napięcie wzrasta równomiernie aż do 3.1GHz, a potem potrzebujemy 3 razy więcej napięcia, żeby osiągnąć 100MHz więcej. Czy warto ustawić 3.2GHz? Oczywiście zależy od chłodzenia i temperatur, ale ogólnie - raczej nie.
Z tym problemem będziemy się stykać w przypadku każdego procesora i zawsze warto się zastanowić, jakie ustawienia są najbardziej rozsądne. Taktowanie pamięci. Taktowanie pamięci zależy od szyny procesora, więc idąc do góry z szyną idą do góry również pamięci. Istnieją jednak odpowiednie dzielniki (mnożniki), które są stworzone po to, by pamięci o różnych taktowaniach mogły pracować z taktowaniem zakładanym przez producenta. Przykładowo Core i5 750 ma 3 mnożniki, które ustawiają pamięci na częstotliwościach 800/1066/1333 – odpowiednio x3/x4/x5. Płyta dla pamięci o taktowaniu 1066 MHz ustawi mnożnik x4, natomiast dla pamięci 1600Mhz - x5 (1333MHz), bo wyższego nie ma. Czyli mając szynę ustawioną na 190MHz mnożnik x4 da nam taktowanie pamięci wynoszące 760MHz (1520MHz efektywnie).
Jest zasada, że nie podkręcamy pamięci kręcąc procesor, w sensie, że nie szukamy najwyższych taktowań pamięci. W takim wypadku ustawiamy najniższy dzielnik, lub taki, żeby pamięci pracowały na taktowaniach, które są na pewno stabilne. Unikniemy sytuacji, kiedy np. program testujący stabilność zgłasza błędy, a my nie wiemy, czy to wina procesora, czy pamięci... 2. FAQ.
2.1 Czy podkręcanie jest bezpieczne?
Jest bezpieczne, o ile przestrzegasz 3 zasad:
• Podczas podkręcania nadzorujesz temperatury procesora, żeby nie były zbyt wysokie
• Ustawiasz napięcia uznawane jako bezpieczne
• Posiadasz zasilacz firmy uznawanej za dobrą, o mocy znamionowej wyższej od normalnego zapotrzebowania twojego zestawu na prąd co najmniej o 50%. 2.2 Czy podkręcając traci się gwarancję?
Nie. Nawet, jeśli jakiś podzespół padnie z tego powodu, gwarancja jest realizowana bez problemów. Udowodnienie podkręcania jest możliwe, ale niezwykle czasochłonne i producenci niezwykle rzadko próbują czegoś takiego. 2.3 Mam płytę Gigabyte i nie mogę znaleźć opcji do OC... Gdzie one są?
Kombinacja Ctrl + F1 odkrywa zakładkę z opcjami OC. 2.4 Jak ustawiać napięcie, w jakich krokach?
Ogólnie zaczynamy na standardowym np. takim, jakie wskazuje program CPU-Z po obciążeniu procesora i powoli idziemy w górę z szyną lub mnożnikiem (jeśli jest odblokowany). Kiedy program testujący pokaże błąd/wyskoczy niebieski ekran/komputer się zresetuje, podbijamy minimalnie napięcie o kolejną dostępną wartość, czyli jakieś 0.025V. 2.5 Co się dzieje, gdy za mocno podkręcimy procesor?
Przekręcenie procesora objawia się zazwyczaj niestabilnym działaniem systemu operacyjnego. Niebieskie ekrany, resety, wyłączanie się programów – to są podstawowe objawy.
Jeśli ustawienia są kompletnie niestabilne, komputer może mieć problem z uruchomieniem. Wtedy należy zresetować ustawienia biosu - np. poprzez zworkę CMOS (gdzie jest - warto sprawdzić w instrukcji płyty głównej), lub poprzez dłuższe przytrzymanie przycisku POWER, albo odłączenie zasilania. Ostatnim sposobem jest wyjęcie bateryjki z płyty przy wyłączonym komputerze i po upływie kilkunastu sekund włożenie jej z powrotem. 2.6 Czym sprawdzić temperatury procesora?
Temperatury sprawdzimy darmowymi programami typu Coretemp/HWMonitor/RealTemp. 2.7 Jakimi programami sprawdzić stabilność procesora?
Jeśli mamy procesor 2-rdzeniowy – Orthos, jeśli więcej – Prime95. Test Small FFTs, priorytet 8-9. W Prime95 priorytet trzeba zmienić w zakładce Advanced/Priority. Innym ciekawym programem i alternatywą jest OCCT. Dodatkowo dla procesorów Intela można użyć programu Linx, który ewentualną niestabilność wskaże prędzej, ale trzeba mieć świetne chłodzenie, ponieważ ten program mocniej jeszcze niż Orthos/Prime95 obciąża procesor.
Test SmallFFTs obciąża sam procesor. Test Large FFTs - pamięci RAM. Test Blend - rozkłada obciążenie między procesor, pamięci i kontroler pamięci (w przypadku S775 mostek północny, w którym jest wspomniany kontroler). 2.8 Jak długo trzeba testować stabilność?
Przy początkowym OC wystarczy ok. godziny, by nie tracić czasu. Przy ustalaniu końcowego taktowania - najdłużej, jak się da... Minimum to 2-3 godziny. 2.9 Jakimi programami sprawdzić stabilność pamięci?
Program SuperPI, próbka 32M. Jeśli program dokończy test i wyskoczy okienko, że zakończono test, można uznać pamięci za stabilne. Po ustaleniu końcowego taktowania warto przetestować pamięci programem Memtest, by mieć 100% pewność co do stabilności.
Do procesorów wielordzeniowych i testów pamięci można także użyć programu HyperPI, czyli SuperPI dla wielu rdzeni. 2.10 Pomimo ustawienia xxx MHz na FSB/HTT/BCLK, w CPU-Z pokazuje mi się mniejsze taktowanie i mniejszy mnożnik. O co chodzi?
Włączone są funkcje oszczędzania energii. Intel - EIST (Intel Speedstep) i C1E (Enhanced Halt State). AMD - Cool'n'Quiet, CPU C1E State. Przy większym podkręcaniu należy je wyłączyć, gdyż mogą destabilizować komputer. Można jednak po ustaleniu końcowego taktowania spróbować je włączyć - jeśli nie będzie problemów ze stabilnością, to można zostawić włączone. 3. Pozostałe kwestie.
Rozsądne napięcia CPU i RAM.
Rozsądnym napięciem CPU jest takie, które sprawia, że temperatury nie są zbyt wysokie w programach sprawdzających stabilność. Zazwyczaj jest to 1.4V dla 45nm procesorów Intela, 65nm przyjmą nawet do 1.5V, natomiast najnowsze 32nm - do 1.35V. W przypadku AMD - 1.45-1.5V.
Rozsądne napięcie dla pamięci:
DDR1 - ~2.8V
DDR2 – ~2.1V
DDR3 - ~1.8V Rozsądne temperatury w Orthosie/Prime95/Linx/OCCT.
W tych programach temperatury są wyższe niż w normalnym zastosowaniu.
AMD Athlon X2 (AM2) – ~70*C
AMD Phenom (AM2+) - ~65*C
AMD Phenom II/Athlon II (AM2+/AM3) - ~65*C
Intel Core 2 Duo/Core 2 Quad (S775) – ~70*C
Intel Core i5/i7 (S1156) – ~80*C
Intel Pentium/Core i3/i5 (S1156) - ~75*C
Intel Core i7 (S1366) – ~85*C
Mała uwaga - technologia Hyper Threading (HT), dostępna w modelach Core i7, a także w dwurdzeniowych Core i3/i5, sprawia, że procesor bardziej się grzeje i pobiera więcej prądu od procesora pozbawionego tej technologii. 4. Podkręcanie na poszczególnych platformach.
Podkręcanie na S775.
Warto wiedzieć, że istnieje coś takiego, jak FSB Wall – ściana, poza którą nie da się wyjść. Taką ścianę posiada każdy procesor z serii Core 2 Duo/Quad/Pentium E/Celeron. Objawem jest sytuacja, w której np. procesor jest stabilny przy ustawieniach 412*9 1.4V, a przy 413*9 - nie jest, nawet przy napięciu 1.5V. Problemy z FSB Wallem szczególnie dokuczały użytkownikom Pentium z serii E21xx (na poziomie ~400MHz), a także C2Q Q8xxx i Q9xxx z niskimi mnożnikami (450-470MHz).
Warto przed rozpoczęciem podkręcania, jeśli mamy niski mnożnik (x9 lub mniejszy), ustalić wysokość ściany FSB. Obniżamy mnożnik do x6, ustawiamy odpowiednio wysokie napięcia (przede wszystkim CPU i MCH) i idziemy do góry z FSB, aż natrafimy na wspomnianą ścianę.
Inną ważną kwestią jest możliwość degradacji procesora, która dokucza procesorom dwurdzeniowym 45nm, przede wszystkim z serii E8xxx. Objawia się to poprzez fakt, że po pewnym czasie procesor przestaje być stabilny na danych ustawieniach i potrzebuje więcej napięcia do osiągnięcia tego samego wyniku. Przykładowo - pewien użytkownik posiada E8400, którego podkręcił do 4.4GHz przy napięciu 1.38V. Procesor przeszedł wszystkie testy i działa przez kolejny rok bez problemów. Pewnego dnia zaczynają się problemy - niebieskie ekrany, resety. Użytkownik odkręca procesor i okazuje się, po parodniowych testach, że procesor się zdegradował i na napięciu 1.38V robi już tylko 4.3GHz.
Przyczyną degradacji jest zazwyczaj wysokie napięcie VTT - powyżej 1.35V, ale to nie jest reguła, bowiem większość procesorów z takim napięciem się nie degraduje. Nie ma niestety żadnego konkretnego działania, które pomogło by uniknąć takiej sytuacji. Jedyna rada to taka, by podkręcać rozsądnie - jeśli 100MHz wymaga dużego zwiększenia napięć, lepiej odpuścić i pozostać na niższym taktowaniu. NB (North Bridge/MCH) Voltage - im wyższe FSB, tym wyższe musi być to napięcie. Żeby osiągnąć 500MHz na FSB w przypadku chipsetu P4x potrzeba ~1.3V, w przypadku P3x – ~1.45V. Wspomnę jeszcze, że zwiększanie napięcia NB w P4x ponad 1.35V często przynosi odwrotny skutek o zamierzonego - czyli utratę stabilności.
Oczywiście próbujemy ustalić optymalne napięcie, by nie było niepotrzebnie za wysokie - im wyższe napięcia, tym wyższe temperatury chipsetu, a to skraca żywotność sprzętu. VTT (FSB/CPU Termination) Voltage – byle niżej od napięcia procesora, choć ta zasada nie dotyczy napięć (CPU i VTT) poniżej 1.3V - w okolicach 1.35V naruszanie tej zasady może doprowadzić do śmierci procesora. Dość istotna opcja przy 45nm procesorach. Pomaga także w ustabilizowaniu pamięci RAM. CPU PLL Voltage – standardowo 1.55V, przy wyższych częstotliwościach można zwiększyć do ok. 1.65V. Istotna opcja dla procesorów Core 2 Quad, zwłaszcza 45nm. CPU i NB (MCH) GTL (Reference) Voltage – standardowo 63% napięcia VTT, zazwyczaj wyrażane w procentach. Wyjątkiem są płyty MSI, gdzie jest podane napięcie. Niezwykle ważna opcja dla C2Q, jeśli wyciska się ostatnie megaherce. Nie ma żadnych uniwersalnych ustawień, trzeba je zmieniać w zakresie 59%-63% i testować każde ustawienie.
Istnieją także opcje CPU Clock Drive i PCI-Express Clock Drive. Do dyspozycji są ustawienia od 700mV do 1000mV. Przydatne przy wyciskaniu ostatnich soków z procesora. Niestety nie ma żadnych uniwersalnych ustawień - trzeba troszkę pokombinować i przetestować każde ustawienie. To samo dotyczy opcji CPU Clock Skew.
Starsze płyty posiadają opcję PCI Frequency, czyli taktowanie PCI, które może być zwiększane wraz ze wzrostem taktowania szyny. Należy sztywno ustawić 33.33MHz. Przy OC należy wyłączyć: EIST(Intel Speedstep) i C1E. Można jednak po ustaleniu końcowego taktowania spróbować je włączyć - jeśli nie będzie problemów ze stabilnością, to można zostawić włączone. Przykładowy BIOS - Asus P5Q Pro
Podkręcanie na S1156 (np. Core i5 750/Core i7 860).
Do 3.8-4.0GHz Core i5 750 potrzebuje zazwyczaj 1.3-1.4V, w zależności od sztuki. Core i7 860/870 – 1.25-1.35V. Taktowanie QPI - są 2 opcje. Przy OC powyżej 3.6GHz wybierz to niższe taktowanie. PCH Core - na standardowe 1.05V. Nie ma wpływu na OC. CPU PLL Voltage – wystarczy standardowe 1.8V do BCLK niższego niż 200MHz, powyżej może mieć wpływ na stabilność. QPI/VTT (IMC) - powinno być ustawione podobnie jak napięcie procesora, choć nic nie stoi na przeszkodzie, by było wyższe - czasem takie ustawienie może pomóc w osiągnięciu większego taktowania. Pomaga w ustabilizowaniu procesora i pamięci RAM. Warto pamiętać, że różnica między napięciem QPI/VTT (IMC) a napięciem pamięci nie powinna być większa niż 0,5V.
Reszta może zostać na auto.
Istnieją także opcje CPU Clock Drive i PCI-Express Clock Drive. Do dyspozycji są ustawienia od 700mV do 1000mV. Przydatne przy wyciskaniu ostatnich soków z procesora. Niestety nie ma żadnych uniwersalnych ustawień - trzeba troszkę pokombinować i przetestować każde ustawienie. To samo dotyczy opcji CPU Clock Skew.
Różnica między napięciem QPI/VTT (IMC) a napięciem pamięci nie powinna być większa niż 0.5V, do pracy na co dzień. Przy OC należy wyłączyć: Turbo, EIST (Intel Speedstep), C1E (Enhanced Halt State), C-STATE tech. Można jednak po ustaleniu końcowego taktowania spróbować je włączyć - jeśli nie będzie problemów ze stabilnością, to można zostawić włączone. Przykładowy BIOS - Asrock P55 Deluxe
Podkręcanie na S1366 (np. Core i7 920).
Podkręcanie Core i7 920 (najtańszy i7 na S1366 i najbardziej popularny) przypomina podkręcanie... Phenomów. Trzeba szczególnie pamiętać o dwóch opcjach: QPI i Uncore (UCLK). QPI jest mało znaczącą opcją (odpowiednik HT u AMD), ma marginalny wpływ na wydajność, natomiast może mieć ogromne znaczenie dla stabilność procesora przy dużym OC. Taktowanie jest zależne od szyny (BCLK), standardowo - 18*133=2394MHz (4.80 GT/s). Dostępne są jeszcze dwa mnożniki – x20 (5.86 GT/s) i x24 (6.4 GT/s). Już od początku warto ustawić mniejszy mnożnik, żeby nie przejmować się wpływem QPI na OC. Uncore (UCLK) ma zauważalny wpływ na wydajność, gdyż wpływa na wydajność cache L3 (odpowiednik NB u AMD). Również jest zależne od szyny. Podstawowa zasada – TAKTOWANIE UNCORE MUSI BYĆ CO NAJMNIEJ 2X WIĘKSZE OD TAKTOWANIA PAMIĘCI. Jak ustawimy mniejsze, to płyta po prostu automatycznie ustawi taktowanie pamięci zgodnie z powyższą zasadą. Na początku, podkręcając sam procesor, ustawiamy pamięci jak najniżej, a UCLK ustawiamy tylko dwa razy wyższe. Po zakończeniu podkręcania procesora można zająć się podkręcaniem UCLK. QPI (VTT) Voltage - powinno być ustawione podobnie jak napięcie procesora, choć nic nie stoi na przeszkodzie, by było wyższe - czasem takie ustawienie może pomóc w osiągnięciu większego taktowania. Zwiększanie tego napięcia pomaga ustabilizować wysokie taktowanie Uncore, procesor, a także pamięci RAM. Należy jednak rozsądnie używać VTT, gdyż zwiększanie tego napięcia mocno obciąża układy zasilające płyty i zwiększa pobór prądu, warto więc kierować się rozsądkiem przy ustalaniu taktowania UCLK. Warto pamiętać, że różnica między napięciem QPI/VTT (IMC) a napięciem pamięci nie powinna być większa niż 0,5V.
CPU PLL Voltage – wystarczy 1.8V do BCLK niższego niż 200MHz, powyżej może mieć wpływ na stabilność. Bezpieczna wartość – 2.0V. IOH Voltage – standardowo 1.1V, tak jak CPU PLL może mieć wpływ na stabilność przy wysokim taktowaniu BCLK.Bezpieczne wartości, które zapewnią stabilność to 1.2-1.3V.
Resztę napięć (np. ICH, ICH PCIE) ustawiamy na pierwszą możliwą wartość.
Istnieją także opcje CPU Clock Drive i PCI-Express Clock Drive. Do dyspozycji są ustawienia od 700mV do 1000mV. Przydatne przy wyciskaniu ostatnich soków z procesora. Niestety nie ma żadnych uniwersalnych ustawień - trzeba troszkę pokombinować i przetestować każde ustawienie. To samo dotyczy opcji CPU Clock Skew. Przy OC należy wyłączyć: Turbo, EIST (Intel Speedstep), C1E (Enhanced Halt State), C-STATE tech. Można jednak po ustaleniu końcowego taktowania spróbować je włączyć - jeśli nie będzie problemów ze stabilnością, to można zostawić włączone. Przykładowy BIOS - Asrock X58 Extreme
Podkręcanie na AM2/AM2+/AM3.
Niektóre procesory są z wersji Black Edition, czyli posiadają odblokowany mnożnik. Takie CPU się łatwo kręci – wystarczy podnosić mnożnik procesora, by osiągnąć wyższe taktowanie procesora i napięcie. Warto jednak podkręcać za pomocą szyny, gdyż wydajność (zwłaszcza Phenomów II) jest wyższa w przypadku tego samego taktowania, gdyż podkręcamy także inne ustawienia.
Podkręcając poprzez szynę trzeba pamiętać o 2 opcjach – HT Link i NB (North Bridge). Oba są zależne od szyny (HTT) i mają odpowiednie mnożniki. Ustawia się albo mnożnik, albo konkretne taktowanie (w zależności od biosu). Taktowanie HT nie może być wyższe, niż taktowanie NB. HT Link nie wpływa na wydajność, ale może wpływać na stabilność procesora, jeśli jego taktowanie jest zbyt wysokie – trzeba pilnować, by nie przekraczało 1150MHz (2300Mhz efektywnie). NB (North Bridge) jest ważniejsze - wysokie podkręcenie NB daje dość duże efekty przy Phenomach II, gdyż zwiększa wydajność cache L3. Radzę pilnować, by nie przekraczało 2200-2300MHz. Oczywiście postępujemy jak z pamięciami – ustawiamy mnożnik NB nisko, by nie przeszkadzał w podkręcaniu procesora, dopiero po ustaleniu taktowania CPU zmieniamy mnożniki i testujemy wybrane częstotliwości NB.
Niektóre płyty główne mnożniki HT i NB regulują jedną opcją HT/NB. Duża część poniższych opcji dotyczy platformy AM3 i Phenomów II/Athlonów II lub jest dostępna tylko na drogich płytach na chipsecie 790FX/790GX. Jeśli jakiejś opcji nie znajdziemy w biosie, to po prostu jej nie mamy i nie trzeba się nią przejmować. HT Voltage – podniesienie napięć pomoże w ustabilizowaniu wysokiego HTT – rozsądne wartości to 1.3-1.4V. NB Voltage – standardowo 1.2V, wystarczy do osiągnięcia 2.2GHz na NB. Podniesienie napięć pomoże w ustabilizowaniu wysokiego HTT – rozsądne wartości to 1.3-1.4V. CPU VDD Voltage - przy wysokich częstotliwościach procesora (~4GHz) może mieć wpływ na stabilność, w innym przypadku można zostawić na auto. Rozsądne wartości to 1.3- 1.4V. Mała uwaga –podniesienie tego napięcia powoduje wzrost temperatur sekcji zasilania, więc zalecam taką czynność tylko w wypadku, gdy sekcja zasilania jest chłodzona przez solidny radiator. CPU/NB Voltage –powinno być takie samo, jak napięcie CPU. CPU/NB VDD Voltage –może mieć wpływ na stabilność. Rozsądne napięcia – ~1.3- 1.4V. CPU PLL (VDDA) Voltage – przy wysokich częstotliwościach procesora (~4GHz) może mieć wpływ na stabilność, w innym przypadku można zostawić na auto. Rozsądne wartości to 2.6-2.8V. Mała uwaga –podniesienie tego napięcia powoduje wzrost temperatur chipsetu i sekcji zasilania, więc zalecam taką czynność tylko w wypadku, gdy sekcja zasilania jest chłodzona przez solidny radiator. SB/HT Voltage - może pomóc w podkręcaniu pamięci. Standardowo 1.2V, rozsądne napięcia - 1.3-1.4V. SB Voltage - można zostawić, nie wpływa na OC.
Opcja ACC (Advanced Clock Calibration) w przypadku Phenomów I (np. 9950) i ustawienie jej na Enabled daje większe możliwości OC.
Gdy korzysta się z karty zintegrowanej, należy pamiętać, by ustawić mnożnik Sideport na niższy (najlepiej na 400MHz), gdyż w innym przypadku może ograniczać OC.
Użytkownicy płyt Asrocka mają w biosie opcję Flexibility Option. Ustawienie Enabled powoduje, że płyta ustawia najniższy dzielnik pamięci RAM i bardzo luźnych opóźnień, co może pomóc w podkręcaniu procesora, gdyż eliminuje wpływ pamięci na OC. Po zakończeniu podkręcania procesora lepiej ustawić tę opcję na Disabled i samemu znaleźć odpowiednie ustawienia.
Starsze płyty posiadają opcję PCI Frequency, czyli taktowanie PCI, które może być zwiększane wraz ze wzrostem taktowania szyny. Należy sztywno ustawić 33.33MHz. Przy OC należy wyłączyć: Cool'n'Quiet, CPU C1E State. Można jednak po ustaleniu końcowego taktowania spróbować je włączyć - jeśli nie będzie problemów ze stabilnością, to można zostawić włączone. Przykładowy BIOS - Gigabyte GA-MA770T-UD3P
Zdjęcia biosu GA-MA770T-UD3P
Odblokowanie rdzeni lub cache L3 w procesorach Phenom II/Athlon II/Sempron.
Omawiając procesory Phenom II i Athlon II nie sposób nie wspomnieć o możliwości odblokowania rdzeni lub cache L3 procesora. Wśród tańszych wersji Phenoma II (Phenom II X3/X2 i Athlon II X4/X3, a także Phenom II X4 810 i Sempron 140 do Athlona II X2) zdarzają się sztuki, które są Phenomami II z zablokowanymi elementami architeORT: ORT: ktury.
Trzeba posiadać płytę z mostkiem południowym SB710/SB750, która posiada opcję ACC lub płytę opartą o chipset nVidii - 780a/750a/720D, która posiada opcję NCC. Wystarczy ustawić ją z Disabled na Auto (w przypadku płyt Gigabyte – także All Cores; w przypadku NCC - Hybrid lub Auto) i jeśli komputer uruchomi się poprawnie, program CPU-Z pokaże brakujące rdzenie/cache L3, a Prime95/Orthos/OCCT nie zgłosi żadnego błędu po paru godzinach testu, to mamy odblokowany procesor.
Jeśli komputer nie uruchomi się poprawnie (np. zresetuje w trakcie ładowania systemu), należy wejść do biosu i ustawić opcję ACC/NCC na Disabled. Natomiast jeśli komputer będzie miał problemy z uruchomieniem, to należy zresetować bios poprzez przestawienie zworki CMOS na płycie (gdzie jest - należy sprawdzić w instrukcji płyty głównej).
Najnowsze biosy płyt Asrocka, Gigabyte, Asusa i MSI, opartych o chipset SB710/SB750 posiadają opcję CPU Core Control. Po ustawieniu ACC na Auto pojawia się opcja CPU Core Control, gdzie w przypadku Asrocka i Gigabyte'a można zablokować 3 lub 4 rdzeń (Core 2 lub Core 3), natomiast w Asusach i MSI - każdy rdzeń z osobna.
Jest do bardzo przydatna opcja dla osób, które dysponują procesorem Athlon II X3, gdyż w razie niesprawnego 4 rdzenia mogą go zablokować, wciąż mając do dyspozycji odblokowane cache L3, a także dla osób posiadających Phenoma II X2, gdyż w razie niesprawnego 3 lub 4 rdzenia mogą go zablokować i otrzymać Phenoma II X3. Zabronione kopiowanie całości lub części na inne fora/strony internetowe.
UWAGA - Osoby korzystające z powyższych rad robią to na własną odpowiedzialność. Ani autor, ani administracja forum oraz redakcja portalu PurePC nie odpowiadają za ewentualne straty/uszkodzenia.
Podziękowania dla użytkownika Marians za użyczenie listy zasilaczy markowych i niemarkowych, a także dla wszystkich użytkowników Forum PurePC, którzy udzielili się w temacie dyskusyjnym i wnieśli swoje uwagi.
